Koç mu? O ne?

2020 yılı genel olarak hayatımın değişim yılı oldu. Üniversiteyi kazanıp gittiğim İstanbul'da 17 yıl yaşadıktan sonra memleketim İzmir'e döndüğüm, reklamcılık kariyerime bir süre ara verdiğim ve kendimle baş başa kalma şansına sahip olduğum unutulmaz bir yıl.

2020 Şubat ayı kendime verdiğim en güzel armağanlardan biri olan koçluk eğitimimin başladığı aydı. Sola Unitas Academy'de Temel Koçluk eğitimi alarak attığım bu adım hayatımı oldukça derinden, içten dışa dönüştürdü. Sonucunda değişim kaçınılmaz oldu. Temel Koçluk eğitimi o kadar anlamlıydı ki ünvan süreci için eğitimime devam etmeye karar verdim ve International Coach Federation (ICF) tarafından akredite edilen ACTP sürecim başladı.

Merak edenler için Temel Koçluk eğitimlerimin sonunda "Profesyonel Koç" olmuş oldum. ACTP (Accredited Coach Training Program) süreci sonunda ACC (Associated Certified Coach) ünvanını kazanacağım. Yol uzun :)

En sık karşılaştığım yorumlar doğrultusunda hazırladığım "doğru bilinen yanlışlar" listesi üzerinden olabildiğince kısa ve net şekilde, koçluğun genel hatlarını sizinle paylaşmak istiyorum.

Bu yazı temelde koçluk nedir?i merak eden, koçluğa karşı mesafeli olan, koçlara tepkili olan ya da konuya tamamen nötr olan herkes içindir.

1- - Elif'çim, ne güzel bir şey yapmışsın, koç olmuşsun da... şimdi sen diyet listesi verip sabah koşusuna da çıkarırsın bizi." - HAYIR, çıkarmam :)

Öncelikle tek tip bir koçluk eğitimi yok. Bir çok kişisel gelişim alanında karşımıza çıkan bir tabir: Koçluk. Sıkılmazsanız çok ufak hem kelime kökenine hem de nereden çıktı bu koçluk bi gidip gelelim;

Akademik literatürde koç kelimesinin tarihsel varlığı incelendiğinde birçok kaynak koçluğu 16. Yüzyıla kadar götürüyor. Bu incelemelerden birinde koçluk 1800’lü yıllarda İngiltere’de değerli eşyaların bir at arabası ile taşınmasına verilen kavram olarak karşımıza çıkar.

Bir başka araştırmaya göre koçluk, kökenini Macaristan’daki Kocs adındaki köyden alır. Bu dönemlerde Kocs köyünde “kocsi” olarak anılan atlı posta arabaları üretilmiştir ve kocsiler kraliyet ailesine kadar ulaşmıştır. Kraliyet posta araçlarına da ismini veren Kocs daha fazla tanınarak sonrasında İngilizce’deki “coach” kelimesinin kökenini oluşturmuştur.

19. yüzyılda ise “coach” (koç) kelimesi, Oxford Üniversitesi’ndeki öğrenciler tarafından eğitmenler için kullanılmaya başlanıyor, “Öğrenciyi bir yerden bir yere taşıyan” anlamında kullanıyorlar. Eğitmenlere kendi aralarında “instructor” (eğitmen) demek yerine “coach” (koç) demişlerdir. Sonrasında da özellikle en çok bilinen spor takımı koçları gündeme geliyor.

Tüm bu tanımlara baktığımızda tekrar eden şeyin bir yerden diğerine taşınmak, ulaştırılmak olduğunu görüyoruz.

Günümüzde koçluk en sade haliyle, istenen performansa ulaşmak için koç (coach) ve danışan (coachee) arasında kurulan planlı bir ilişkidir. Kişinin var olan potansiyelini ortaya çıkararak ulaşılabilir hedeflere ve olasılıklara odaklanan bir öğrenme ve gelişim sürecidir. Koçluk süreci, koçun ve danışanın birlikte çıktıları "yaratıcı" bir süreçtir.

ICF (Uluslararası Koçluk Fedarasyonu) profesyonel koçluğu, insanların hayatlarında, kariyerlerinde, işlerinde veya organizasyonlarında olağanüstü sonuçlar üretmelerine yardımcı olan profesyonel bir ilişki olarak tanımlıyor.

Bu noktada danışanın gündemi her şey olabilir. Eşi ile yaşadığı bir sorun, iş yerinde terfi beklentisi, gün içinde başına gelen bir durumun onda yarattığı etki... vb

Özetle koçluk popüler olduğu ve altı çok farklı şekillerde doldurulabilen Yaşam Koçluğundan ibaret değil. Yaşam Koçluğu kesinlikle bir çok farklı uygulama alanıyla karşımıza çıkıyor ve çıkmaya devam etmesi de gayet doğal ancak doğru bilinen yanlışlar perspektifinden baktığımızda önemli olan, koçluğun uygulama alanının popülaritesi olan uygulama alanları haricinde çok çeşitli olması ve koçluğun aslında alınan eğitim altyapısıyla doğal olarak ayrıştığıdır.

2- - Elif, terapist gibi bi şey mi oldun sen?

- HAYIR, olmadım.

Her iki alanın da konusunun insan olması ve bazı ortak kuram kullanımları dışında ortaklıkları pek yoktur.

Koç tedavi etmez. Psikolog teşhis ve tedavi bakış açısıyla çalışır. Koç ise Danışan ya da ilişki sistemi bakış açısına sahiptir. İyileştirme söz konusu değildir. Danışanın kaynaklarıyla, danışanın hedefine giden yolda yapılan profesyonel bir eşliktir.

Koçluk, çok sevgili Sola Unitas Eğitimcilerinden Ayça Kabaş'ın tabiriyle NŞA'da vuku bulur. " Normal Şartlar Altında". Yani sağlıklı bir zihin yapısı koçlukta şarttır.

Terapi koçluk yetkinliklerini kapsayabilir. Yani bir terapist isterse koçluk yetkinliklerini (öğrendiyse) kullanabilir. Ancak Koç hiçbir koşulda terapist gibi davranamaz.

Her iki uzmanlık da insana dairdir ve her ikisi de tüm yaşam alanlarıyla çalışabilir.

Çalışırken kullanılan derin dinleme tekniği ve güçlü sorular sorma gibi uygulamalar kesişim kümesindedir.

3- - Elif sen şimdi koç oldun ya, meslek gibi bi şey mi bu? Hobi gibi sanki?

- HAYIR. Hobi gibi değil. Meslek.

Koçluk Platformu Derneği ve Uluslararası Profesyonel Koçluk Derneği'nin (ICF Türkiye) 2 yıldır süren çalışmalarının sonucunda 29 Haziran 2013 tarihli 28692 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, ''Koç Ulusal Meslek Standardı" ile koçluk meslek olarak tanımlanmıştır ve kuralları net olarak belirlenmiştir.

Mesleki yeterlilikler için isterseniz şuradan daha detaylı bilgi edinebilirsiniz.

4- "Herkes koçum diye ortalıkta geziyor, benim diyen koç."

HAYIR, değil. En azından benim aldığım eğitim ve benden beklenen yetkinliklere baktığımda her elin beş parmağının beşi de bir olmadığı gibi alınan formasyon doğrultusunda da koçun oluş hali tamamen birbirinden ayrışıyor.

Malum çarşı-pazarda led ışıklı tabelalarda aynı işyeri şu ikisini birlikte vaad ediyor:

Ayak Masajı

Koçluk hizmeti

Kavram kargaşası hayatın bir parçasıyken, öğrencisi olduğum Sola Unitas Academy ve ICF'ten çok kısa bahsedip şimdilik bu konuya nokta koyabilirim.

Sola Unitas Academy, ICF’in akredite etmiş olduğu ACC ve PCC unvanlarını kazanma sürecinde size eşlik etmeye tam yetkili olan bir kurum. Sola Unitas Academy, “Advancing the Path to Core Coaching Masteries” programı, koçluk eğitiminde Fritz ve Laura Perls’in Gestalt yöntemlerinden etkilenmekte. Programın tamamı 150 saat. Belki ben de eğitim alırım biraz daha detay istiyorum diyenleriniz tıklayabilir.

Sürecin sonunda dünyanın her yerinde geçerli bir koçluk sertifikanız oluyor. Bu sertifika özetle şunu söylüyor; vereceğiniz koçluk hizmeti, ICF tarafından standardize edilmiş yetkinlikler ve etik kuralları belirlenmiş sınırlar içerisinde uygulanacak bir koçluk hizmetidir.

International Coach Federation (ICF) dünya üzerinde en yaygın ülke ofis ağına sahip, ilk koçluk derneğidir. Koçluğun sertifika programlarının içerik ve yeterlilik yönünden sorgulanması ve okulların program akreditasyonlarını yapan, ünvanlama yapan üst kurum gibi düşünebilirsiniz. Üyelik sistemi ile çalışıyor. Farklı uluslararası dernekler de mevcut. Benim eğitimini aldığım Sola Unitas Academy ACTP programı, ICF onaylı bir program.

Sonraki yazımda koçluk dendiğinde iyice anlaşılması gereken "yetkinlikler" konusuna gireceğim. Yetkinlikler yazımı da okuduğunuzda koçluk kavramının biraz daha net çizgilerle zihninizde belireceğine inanıyorum.

Charles Darwin’in söylediği şu söz koçluk adına oldukça kıymetli bir anlatım:

“Hayatta kalmayı, canlıların en güçlüsü veya en zekisi değil, değişime en iyi ayak uyduranı başarır.”

İyi bir koç bu değişimi ilk önce kendinde başlatmayı başarmış kişidir.